McDonnell Douglas F-4 "Phantom II" (2024)

Samolot myśliwski wielozadaniowy. USA.

Projekt samolotu powstał w ramach projektu realizowanego z funduszy własnych wy­twórni McDonnell Aircraft Corporation. Prace rozpoczęły się w 1953 r., gdy firma ta przegrała rywalizację z Chance Vought w konkursie na naddźwiękowy myśli­wiec dla lotnictwa US Navy. Wygrał go wó­wczas samolot Chance Vought F8U "Crusader". Miał dobre wła­sności pilotażowe i niezłe osiągi, ale ograniczone możliwości przenoszenia uzbrojenia podwieszanego. Wykorzysty­wano go do zadań myśliwskich, natomiast do zadań szturmowych potrzebny był inny samolot. Na pokładzie lotniskowców musiały więc mieścić się co najmniej dwa typy samolotów: myśliw­ski i szturmowy.

Nie zrażeni porażką inżynierowie firmy McDonnell przystąpili do projektowania myśliwca następnej generacji. W ich opinii możliwe było opracowanie jednomiejscowego samolotu bojowego, łączącego w sobie wszystkie zalety naddźwiękowego myśliwca i udźwig samolotu bombowe­go. Do połowy 1954 r. gotowa była makieta samolotu, oznaczonego jako "Super Demon", stanowiącego rozwi­nięcie myśliwca McDonnell F3H-G, który przegrał konkurs z F8U "Crusader". Podstawą do o pracowania F3H-G był samolot myśliwski McDonnell F3H "Demon". F3H-G miał być samolotem jednomiejscowym, różniąc się jednak od niego zastosowa­niem dwusilnikowego zespołu napędo­wego zamiast jednosilnikowego. Na konstrukcję F3H-G duży wpływ wywarł również powstały niedawno nowy myśli­wiec dla US Air Force: McDonnell F-101 "Voodoo". Planowano, że samolot napę­dzany będzie silnikami Wright J65 "Sapphire" i będzie posiadał uzbrojenie strze­leckie złożone z 4 działek kal. 20 mm. Projekt wywarł duże wrażenie na admirałach z Bureau of Aeronautics US Na­vy. 18.11.1954 r. podpisany został list intencyjny dotyczący budowy dwóch prototypów samolotu pod oznaczeniem YAH-1. US Navy złożyła jednak zapotrzebowanie na ciężki przechwytujący samolot myśliwski do walki w każdych wa­runkach atmosferycz­nych. Jego zadaniem miało być przechwytywanie samolotów przeciwni­ka i zestrzeliwanie ich z dużej odległości od zespołów lotniskowców po­ciskami kierowanymi. Nie przewidywano by nowy myśliwiec był zmuszony prowadzić manewrową walkę po­wietrzną, dlatego zrezygnowano z uzbrojenia strzeleckiego.

Wiązało się to z poważnym przeprojek­towaniem samolotu. Silniki Wright J65 "Sapphire" zastąpiono znacznie silniejszymi General Electric J79. Po­stanowiono powiększyć skład załogi do dwóch osób: pilota i nawigatora- operatora pokładowej stacji radiolokacyjnej. Zamiast 4 działek kal. 20 mm i uzbrojenia podwie­szanego na 11 węzłach pod skrzydłami i kadłubem postanowiono uz­broić go wyłącznie w 4 pociski Raytheon "Sparrow III" klasy powietrze- powietrze instalowane w specjalnych zagłębieniach pod kadłubem. Ostateczna konfiguracja samolotu zo­stała zatwierdzona przez US Navy w lipcu 1956 r. Oznaczenie samolotu zmieniono wówczas F4H-1, dla podkreślenia, że jest to samolot myśliwski.

Prototyp XF4H-1 został ukończony w maju 1958 r. i po raz pierwszy wzbił się w powietrze 27.05.1958 r. Firma Chance Vought opraco­wała konkurencyjny prze­chwytujący samolot myśliwski na bazie samolotu F8U "Crusader". Prototyp tej wersji nosił ozna­czenie Chance Vought XF8U-3 "Crusader III". Przeprowadzone porównania wykaza­ły, że "Phantom II" przewyższa "Crusadera III" w większości wymaganych parame­trów. Zadecydowało to o ostatecznym wyborze F4H-1. W grudniu 1958 r. Bureau of Aeronautics zamówiło 23 egz. służące dalszemu rozwojowi konstrukcji i pierwsze 24 egz. seryj­ne pod oznaczeniem F4H-1, które we wrześniu 1962 r. zmieniono na F-4. W 1959 r. otrzymał on nazwę "Phantom II".

Samolotem "Phantom II" zainteresowały się także Siły Powietrzne Stanów Zjednoczo­nych. Po przeprowadzeniu prób okazało się, że może on zastąpić wszystkie typy myśliwców taktycznych i przechwytują­cych używanych wówczas w siłach po­wietrznych: North American F-100 "Super Sabre", McDonnell F-101 "Voodoo", Lockheed F-104 "Starfighter" oraz Republic F-105 "Thunderchief". Wyrazem tego poglądu było zamówienie w kwietniu 1962 aż 280 egz. tych samolotów pod oznaczeniem F-110A zmienionym wkrótce na F-4C. W ten sposób samolot rozpoczął swą karierę w dwóch rodzajach sił zbroj­nych Stanów Zjednoczonych. W najbliż­szych latach rozszerzająca się amerykań­ska interwencja w Wietnamie stała się sprawdzianem jego zdolności bojo­wych i w decydującym stopniu przyczy­niła się do jego sławy. Wojna wywarła duży wpływ na tempo produkcji, które w latach 1966- 1968 zwiększyło się do ok. 50 egz. miesięcznie. W szczytowym punkcie na początku 1967 r. linie montażo­we opuszczało 70 egz. miesięcznie.

Samolot produkowany był w wielu wersjach i wariantach:
- F3H-G- oznaczenie pierwotnego projektu przyszłego "Phantom II" opracowanego na bazie myśliwca F3H "Demon". Samolot jednomiejscowy, dwusilnikowy, dostosowany do instalowania różnych rodzajów dziobowej części kadłuba dla spełniania zadań myśliwskich, rozpoznawczych, szturmo­wych lub myśliwskich przechwytujących (wersja dwumiejscowa). F3H-G przegrał w rywalizacji z myśliwcem Chance Vought F8U "Crusader" w konkursie z 1953 r.,
- AH-1"Super Demon"- dalsza ewolucja projektu F3H-G, 1954 r. Samolot jednomiejscowy. Zespól napędowy złożony z 2 silników turboodrzutowych Wright J65 "Sapphire". Uzbrojenie stałe: 4 działka kal. 20 mm, uzbrojenie wymienne na 11 zacze­pach podskrzydłowych i podkadłubowych. Zbudowano tylko makietę,
- F4H-1- dwumiejscowy myśliwiec przechwytujący powstały w wyni­ku adaptacji projektu AH-1 do wymagań US Navy. Samolot dwumiejscowy (pilot oraz nawigator- operator radaru). Zespół napędowy: 2 silniki turboodrzutowe General Electric J79-GE-2 o ciągu 71,84 kN z dopalaniem każdy. Uzbrojenie: 4 pociski rakietowe powietrze- powietrze Raytheon "Sparrow III". Brak uzbrojenia strzeleckiego. Pierwszy lot prototypu 27.05.1958 r. Zbudowano 2 prototypy XF4H-1 i 23 egz. przedseryjne F4H-1F,
- F-4A (F4H-1F- oznaczenie obowiązujące do września 1962 r.)- pierw­sza wersja seryjna, zbliżona do prototypów i egz. przedseryjnych F4H-1. Silniki J79-GE-2/-2A. Zbudowano 24 egz.,
- TF-4A- wersja szkolno- treningowa na bazie wersji seryjnej F-4A, nie przystosowana do operowania z lotniskowca i użycia w operacjach bojo­wych,
- F-4B (F4H-1- oznaczenie obowiązujące do września 1962 r.)- pierwsza wersja wielkoseryjna dla US Navy i US Marine Corps, dalszy rozwój F-4A. Przekonstruowano kształt osłony kabiny (fotel nawigatora podnie­siony do góry). Pochylono nos kadłuba i przekonstruowano dielektryczną osłonę anteny radaru. Zainstalowano dodatkowe zaczepy uzbrojenia wy­miennego (4 podskrzydłowe i 1 podkadłubowy). Silniki J79-GE-8 (2 x 75,62 kN z dopalaniem). Dokonano także wymiany foteli katapultowanych. Własne fotele McDonnell Stan­ley zostały zastąpione lepszymi, brytyjskimi Martin-Baker Mk.5, później montowano jeszcze nowocześniej­sze fotele Mk.H7, dające po raz pierwszy moż­liwość katapultowania się ze stojącego na lot­nisku nieruchom*o samolotu (czyli klasy zero- zero). Pierwszy lot 25.03.1961 r. Dostawy od lata 1961 r. Produkcję zakończono 27.01.1967 r. po wykonaniu 649 (wg [2]- 637) egz.,
- F-4G- 12 samolotów F-4B zostało doświadczalnie zmo­dyfikowanych przez montaż szyny danych AN/ASW-25A. Nazwano je F-4G. Po paru la­tach oznaczenie to użyto powtórnie dla zupeł­nie innej wersji samolotu (walki radioelektronicznej),
- QF-4B- wersja bezzałogowa, zdalnie sterowana (RPV- Remotely Piloted Vehicle) wykorzystywana w programach badawczych US Navy jako naddźwiękowy cel. Zmodyfikowano do tego standardu 44 egz. F-4B,
- DF-4B- samolot nosiciel małych samolotów bezzałogowych RPV na bazie wersji F-4B,
- EF-4B- jeden F-4B przebudowany na samolot do treningu z systemem walki radioelektronicznej,
- NF-4B- samoloty wersji F-4B przeznaczone do celów doświadczalnych,
- RF-4B- wersja rozpoznawcza dla US Marine Corps, wyposażona w systemy rozpoznawcze bardzo zbliżone do zastosowanych wersji USAF RF-4C. Otrzymały wydłużony o 1,4 m dziób i mniejszą stację radiolokacyjną AN/APQ-99. W trzech komorach zainstalowano kamery do fotografii prostopadłej i pod kątem na niskich i wysokich pułapach. Ponadto maszyny te przenosiły zasobniki AN/APQ-102 z radarem bocznym SLAR, systemem obserwacji w podczerwieni AN/AAD-4 i systemami przeciwdziałania radioelektronicznego ECM ALQ-126. Pierwszy lot RF-4B odbył się 12.03.1965 r. Wyprodukowano 46 egz.,
- Model 98- propo­zycja lądowej wersji samolotu. W stosunku do modelu morskiego wprowadzo­no do niej kilka zmian. Najważniejsza, była re­zygnacja z kpr "Sparrow", a także usunięcie sys­temu uzupełniania paliwa w powietrzu i regu­lowanych wlotów powietrza do silnika. Zapro­ponowano natomiast użycie działka Vulcan M61A-1, pogrubionych do 20 cm kół podwozia głównego w typowym, cienkim u nasady skrzy­dle. Oferta została jednak odrzucona,
- F-4C (F-110A "Spectre"- oznaczenie obowiązujące do września 1962 r.)- wielo­zadaniowy samolot myśliwski do działań w każdych warunkach atmosfe­rycznych powstały przez adaptację płatowca wersji morskiej F-4B dla po­trzeb US Air Force. Samolot otrzymał wzmocnione podwozie o szerszych oponach, co z kolei wymusiło pogrubienie skrzydeł w miejscu zainstalo­wania komór podwozia. W tylnej kabinie operatora systemów uzbrojenia zainstalowano drugi zestaw sterów, cecha nie występująca w samolotach F-4 US Navy. Samolot otrzymał gniazdo do pobierania paliwa ze sztywnego przewodu paliwowego samolotu- zbiornikowca (standard USAF) zastępujące stosowaną w US Navy sondę do łączenia z przewodem elastycznym. Zespół napędowy złożony był z silników J79-GE-15 (2 x 75,62 kN). Samolot otrzymał radar AN/APQ-100 i system nawi­gacji bezwładnościowej Litton LN-12/AN/ASN-48, komputer nawigacyjny AN/ASN-46. Obronę zapewniał system walki ra­dioelektronicznej Applied Technology AN/APR-25/-26. Pewną ilość walczących w Wietnamie samolotów wyposa­żono w podwieszany na centralnym pylonie pod kadłubem zasobnik z sześciolufowym działkiem M61A1. Pierwszy lot samolotu seryjnego odbył się 27.03.1963 r. Przekazanie pierwszego F-4C do skrzydła 4453. Combat Crew Training Wing nastąpiło 20.11.1963 r. W styczniu 1964 r. przezbrojenie na F-4C rozpoczęła pierwsza jednostka bojowa: 12. Tactical Fighter Wing. Łącz­nie do 4.05.1966 r. wyprodukowano 583 egz.,
- RF-4C (RF-110A- oznaczenie obowiązujące od września 1962 r.)- wersja rozpoznawcza powstała na bazie płatowca F-4C. Samolot otrzymał zupełnie nowy nos z aparaturą rozpoznawczą: kamerami fotograficznymi Chicago Aerial Industries KS-87 lub Hycon KS-72, radarem do obserwacji przedniej powierzchni przed samolotem Texas Instruments AN/APQ-99 i aparaturą do obserwacji w podczerwie­ni. Napęd stanowiły silniki J-79GE-17. Pierwszy lot prototypu YRF-4C (YRF-110A) odbył się 8.08.1963 r., zaś pierw­szego seryjnego RF-4C w dniu 18.05.1964 r. W latach 1963- 1973 wypro­dukowano łącznie 505 egz. RF-4C. Opracowano też wymien­ne zestawy urządzeń rozpoznawczych monto­wanych zamiast kamer fotograficznych. Były to m.in. aparaty fotograficzne KA-45 i KA-47 do zdjęć nocnych, KA-91 do zdjęć panoramicznych, aparat do zdjęć w podczerwieni AN/AAS-18, radar obserwacji bocznej Goodyear AN/APQ- 102A. Do zakłócania radarów obrony przeciw­lotniczej użyto zasobników AN/ALQ-71 i 72, za­sobników do walki radioelektronicznej AN/ALQ-101(V). Zamontowano też wyrzutniki flar ALE-40 i odbiorniki systemu LANTIRN. W latach 1970- tych unowocześniono system nawigacyjny samolotu, instalując cyfro­we urządzenie AN/ARN-101(V) DMAS. Sprzę­żono go z nowym radarem obserwacji bocznej Loral UPD-4 SLR i systemem czujników AN/ALQ-125 TEREC. Dzięki temu samolot zy­skał możliwość operowania we wszystkich warunkach pogodowych. Mmożna było z nim sprzęgnąć podwieszony na centralnym pylonie laserowy oświetlacz celu AN/AVQ-26 Pave Tack do naprowadzania bomb laserowych. Specjalną odmianą tej wersji miał być samolot RF-4C(H), którego zadaniem miało być śledzenie wojsk wietnamskich na szlaku Ho Chi Minha w ramach operacji Shed Light. Ostatecznie żaden z samolotów nie został przebudowany do tej wersji,
- F-4C "Wild Weasel IV" (spotykane jest także oznaczenie EF-4C)- samo­lot walki radioelektronicznej na bazie wersji F-4C. Otrzymały systemy walki radioelektronicznej AN/APR-25 RHAWS i AN/APR-26.W 1970 r. do standardu tego doprowadzono 50 egz. F-4C. Nazwa "Wild Weasel" (Dzika Łasica) jest charakterystyczna dla amerykańskich samolotów WRE,
- F-4D- pierwsza wersja zaprojektowana specjalnie dla spełnienia wymagań USAF. Rozszerzono zdolności bojowe samolotu w działaniach szturmowych: udoskonalono stację radiolokacyjną AN/APQ-109, wprowadzono nowy typ celownika optycznego AN/ASG-22 wraz z komputerem pokładowym obsługi uzbrojenia ASQ-91. Ponieważ przewidywano użycie F-4D na Europejskim Teatrze Działań Wojennych do zrzutu taktycznej broni jądrowej, zastosowano także system wyliczania parametrów zrzutu bomb jądrowych AN/AJB-7. Nowe wyposażenie elektroniczne zainstalowano w kadłubie w miejscu jednego ze zbiorników paliwa. Pierwszy lot F-4D odbył się 8.12.1965 r. (lub 9.12.1965 r.) Pierwszy egzemplarz F-4D przekazano skrzydłu 36. Tactical Fighter Wing stacjonującemu w Niemczech Zachod­nich w marcu 1966 r. Ostatni z 793 (wg [3]- 825) F-4D przekazano USAF 28.02.1968 r. Z czasem wiele F-4D otrzymało odbiorniki systemu nawigacyjnego ITTAN/ARN-92 LORAN. Pewną ich liczbę użyto jako nosicieli laserowych wskaźników celu AN/AVQ-10A Pave Knife, Pave Tack AN/AVQ-26 i Pave Spike ASQ-153 dla bomb naprowadza­nych Paveway oraz przystosowano do przenoszenia kpr naprowadzanych na podczerwień klasy powietrze- powietrze AIM-4D,
- YF-4E-na prototypy wersji F-4E dla US Air Force przebudo­wano samoloty F-4C 63-7445 (Model 98HN), F-4D 65-0713 (Model 89-HD) i YRF-4C 62-12200 wyposażone w silniki J79-GEJ1B. Ostatni z nich, już jako YF-4E, został oblatany 7.08.1965 r.,
- F-4E- wersja opracowana na podstawie pierwszych doświadczeń z wojny w Wietnamie. Wprowadzono uzbrojenie strzeleckie- działko Ge­neral Electric M61-A1 kal. 20 mm niezbędne, jak się okazało w manewro­wej walce powietrznej. Zainstalowanie działka wymagało cał­kowitego przekonstruowania nosa samolotu. F-4E wyposażony został w nowy radar Westinghouse AN/APQ-120 zbudowany na elementach pół­przewodnikowych, który pozwolił na zmniejszenie rozmiarów dielek­trycznej osłony nosa kryjącej dysk anteny o znacznie mniejszej niż dotąd średnicy. Samolot otrzymał silniki J79-GE-17 (2 x 79,65 kN z dopalaniem) i fotele wyrzucane Martin-Baker H Mk.7 klasy zero- zero. Pierwszy lot F-4E odbył się 30.06.1967 r. Dostawy dla 57. Fighter Weapons Wing rozpoczęły się 3.10.1967 r. F-4E stał się główną eksportową wersją "Phantom II". Wyprodukowano 1350 egz.,
- F-4EJ- licencyjny F-4E produkowany w japońskich zakładach Mitsu­bishi. Samolot w niewielkim stopniu różni się od amerykańskiego F-4E: nie jest wyposażony w urządzenie do uzupełniania paliwa w locie a do­datkowo zainstalowano w nim japoński ogonowy odbiornik ostrzega­wczy o promieniowaniu radarem. Pierwsze F-4EJ dla Japońskich Sił Sa­moobrony dostarczyła wytwórnia McDonnell Aircraft. Pierwszy lot F-4EJ zmontowanego przez Mitsubishi odbył się w maju 1971 r. Wyprodukowano 140 egz. Jest to jedyna wersja "Phantom II" produkowana poza USA. Ostatni z nich, ukończony 21.05.1981 r., był zarazem ostatnim wyproduko­wanym F-4,
- F-4EJ Kai- zmodernizowana wersja F-4EJ z nowocześniejszą awioniką, nową stacją radiolokacyjną AN/APG-66J i możliwością atakowania celów naziemnych, oraz przenoszenia pierwszego japońskiego pocisku przeciwokrętowego ASM-1,
- EF-4EJ- kilka samolotów zmodernizowanych do roli maszyn treningowych z systemami walki radioelektronicznej,
- RF-4E (RF-4EJ)- wersja rozpoznawcza powstała przez połączenie części dzio­bowej (z aparaturą rozpoznawczą) wersji RF-4C z pozostałą częścią pła­towca wersji F-4E. Produkcja głównie na eksport (RFN. Izrael, Iran. Japo­nia). Samoloty dla Japonii noszą oznaczenie RF-4EJ (były one montowa­ne przez McDonnell Aircraft, 14 egz.), wariant RF-4EJ Kai- to zmodernizowane RF-4EJ ze zmodyfikowaną awioniką i radarem AN/APG-66J. Wyprodukowano 150 (wg [3]- 130) egz.,
- F-4E(F)- projektowana jednomiejscowa wersja myśliwska dla zachodnioniemieckiej Luftwaffe, nie zrealizowana,
- F-4E(S)- trzy izraelskie F-4E zmodernizowane do roli szybkich samolotów rozpoznawczych. Wyposażenie maszyn tej wersji stanowiły zainstalowana w części dziobowej kamera LOROP oraz kamera do fotografii pionowej,
- QF-4E- bezzałogowy, zdalnie sterowany cel powietrzny zbudowany na bazie wersji F-4E,
- F-4F- dwumiejscowa wersja myśliwska stanowiąca adaptację amery­kańskiej wersji F-4E dla potrzeb zachodnioniemieckiej Luftwaffe. Zlikwi­dowano niektóre elementy wyposażenia (klapy noskowe, system stero­wania warstwą brzegową, wyposażenie do uzupełniania paliwa w locie i wyposażenie do przenoszenia pocisków "Sparrow III", co zredukowało masę samolotu o blisko 1500 kg. Samolot otrzymał nowy sy­stem klap noskowych opracowanych w ramach projektu Agile Eagle. Pierwszy lot F-4F odbył się 18.05.1973 r. Pierwsze dostawy dla pułku myśliwskiego JG-71 (Jagdgeschwader) od maja 1974 r. Wyprodukowano 174 (wg [2]- 185) egz.,
- F-4F ICE- zmodyfikowany F-4F ze stacją radiolokacyjną AN/APG-65 i pociskami AIM-120 AMRAAM,
- TF-4F- niemiecka wersja szkolna ze zdwojonymi urządzeniami sterowniczymi,
- F-4G "Wild Weasel V"- samolot walki radioelektronicznej, przystoso­wany do niszczenia stanowisk pocisków ziemia- powietrze. Zastą­pił on przestarzałe samoloty Republic F-105G "Wild Weasel I" i F-4C "Wild Weasel IV". F-4G powstał na bazie wersji F-4E. Samolot otrzymał zestaw rozpoznania elektronicznego APR-38C/S. W tylnej kabi­nie. pozbawionej sterów znajduje się stanowisko operatora tegoż syste­mu. Do zwalczania stacji radiolokacyjnych służą pociski AGM-45 "Shirke", AGM-78 "Standard ARM" i AGM-88 "Harm". W latach 1976- 1979 do standardu F-4G zmodyfikowano 116 egz. wersji F-4E. Po 1985 r. zmodernizowano je poprzez zastoso­wanie systemu nawigacyjnego ARN-101(V) DMAS, korzystającego ze wskazań integralne­go układu nawigacji bezwładnościowej i inte­gralnego odbiornika LANTRIN. Zastoso­wanie ARN-101 umożliwiało zastosowanie za­sobników do naprowadzania bomb kierowa­nych laserowo Pave Tack AN/AVQ-26,
- QF-4G- bezzałogowy, zdalnie sterowany cel powietrzny zbudowany na bazie wersji F-4G,
-F-4J- wersja seryjna, która zastąpiła w produkcji wersję F-4B. Zmo­dyfikowano podwozie i awionikę (m.in. szyna danych AN/ASW-25A, radar AN/AWG-59 stanowiący część systemu kierowania ogniem AWG-10, system walki radioelektronicznej AN/APR-32 RHAWS). F-4J wyposażono także w celownik bombardierski AN/AJB-7 umożliwiający zrzut bomb ją­drowych B/Mk.57 lub BI M.61. Wprowadzo­no nowy typ foteli wyrzucanych Martin-Baker Mk.7 klasy zero- zero. Sil­niki J79-GE-10 (2 x 79,65 kN z dopalaniem), identyczne z zastosowanymi w lądowej wersji F-4E. W kadłubie zainstalowano nowy, siódmy zbiornik paliwa. Zmodyfikowano klapy noskowe. Prototyp YF-4J był przebudowanym F-4B, został oblatany 4.06.1965 r. Pierwszy budowany od podstaw seryjny F-4J został oblatany 27.05.1966 r. Dostawy od czerwca 1966 r. Pierwszą jednostką przezbrojoną z F-4B na F-4J był dywizjon VF-101 (27.12.1966 r.). Łącznie do 7.01.1972 r. wyprodukowano 522 egz. W 1973 r. samoloty wyposażono w zmodyfikowaną wersję systemu kierowania ogniem AWG-10A,
- DF-4J- jeden samolot F-4J przebudowany dla potrzeb sterowania celami powietrznymi,
- EF-4J- dwa F-4J przebudowane na samoloty treningowe walki radioelektronicznej,
- F-4K (oznaczenie brytyjskie "Phantom" FG.1, ame­rykanie oznaczali ją kolejno F-4B(RN), później F-4J(Spey), a ostatecznie F-4K)- wersja dla brytyjskich Royal Air Force i Royal Navy. Wersja ta powstała na bazie płatowca F-4J. Samolot otrzymał brytyjskie silniki turbowentylatorowe Rolls-Royce "Spey" 202/203 (RB.168-25R) o ciągu 2 x 91,29 kN z dopalaniem. Uzbrojenie samolotu stanowiły kpr AIM-7E-2 "Sparrow" oraz AIM-9D "Sidewinder"(później AIM-9G), bomby burzące HEMC o wagomiarze ze 452 kg i bomby kasetowe BL 755. Dla do­stosowania do eksploatacji z pokładów brytyjskich lotniskowców klasy HMS Hermes samolot otrzymał wydłużaną o ok. 1 m teleskopową goleń przed­niego zespołu podwozia powiększającą kąt natarcia samolotu przy starcie z wyrzutni okrętowych, które charakteryzowały się gorszymi parametra­mi od analogicznych urządzeń na okrętach amerykańskich. Wprowadzo­no również odchylaną na bok osłonę anteny radaru dla umożliwienia hangarowania pod pokładem. Pierwszy lot prototypu YF-4K od­był się 27.06.1966 r. Początkowo planowano zakup 140 egz., ale braki w budżecie Royal Navy 5 spowodowały zaniechanie modernizacji lotniskowca HMS Eagle. Jedynym nosicielem samolotów "Phantom" miał pozostać HMS Ark Roy­al. W związku z tym liczba zamówionych sa­molotów spadła do 50. Pierwsze seryjne FG.1 przekazano do jednostek w czerwcu 1968 r. (Wg [1]- wyprodukowano 52 egz. F-4K: 24 egz. dla Royal Navy i 28 egz. dla RAF). W latach 1970-tych, po wycofaniu ze służby bry­tyjskich lotniskowców, samoloty FG.1 trafiły do RAF, gdzie w trakcie służby zostały poddawane tym samym moderni­zacjom, którym podlegały FGR.2,
- F-4L- oznaczenie kilku proponowanych znacznie nowocześniejszych wersji, między innymi samolotu Model 98FOA z silnikami Rolls-Royce "Spey" i uzbrojonych w pociski rakietowe AIM-54 "Phoenix",
- F-4M (oznaczenie brytyjskie "Phantom" FGR.2)- wersja dla brytyjskiego RAF-u zbliżona do F-4K, ale pozbawiona elementów pozwalających na eksploatację z lotniskowca (m in. bez podwyższanego teleskopowa przed­niego zespołu podwozia). Oprócz tego samolot otrzymał radar AN/ASWG-12, udoskonaloną awionikę i układ przeciwpoślizgowy podwozia. Wyposażenie samolotu stanowił zasobnik rozpoznawczy firmy EMI Electronics (z radarem do obserwacji bocznej i zestawem pięciu ka­mer) podwiesza­ny na centralnym pylonie pod kadłubem. Pierwszy lot YF-4M odbył się 17.02.1967 r. Ostatni, 118 samolot w tej wersji ukończono w październiku 1969 r. Samoloty były stale modernizowane. W1972 r. silniki "Spey 202" zastąpiono wersją "Spey 204", w latach 1975- 1978 samoloty F-4K i F-4M poddano modernizacji, instalując system ostrze­gawczy o opromieniowaniu przez radary przeciwnika Marconi AR0 18228 RWR, odbiorniki systemu automatycznego lądowania ILS, wyrzutniki flar i dipoli zakłócających Tracor AN/ALE-40. Modyfikacją stosowaną na niektórych samolotach były ste­rownice systemu HOTAS, umożliwiające pro­wadzenie walki bez odrywania rąk od dźwigni gazu i drążka sterowego. Uzbrojenie wzmocniły kpr BAe Dynamics "Sky Flash" oraz kpr krótszego zasięgu AIM-9G, a po 1988 r. także AIM-9L,
- F-4J(UK) (oznaczenie brytyjskie "Phantom" F. 3)- oznaczenie 15 wykorzystywanych przez US Navy samolotów F-4J zakupionych przez Royal Air Force w 1984 r. Maszyny te zostały zmodernizowane do standardu F-4S przy wykorzystaniu brytyjskiej awioniki. Otrzymały silniki J79-GE- 10B o obniżonej emisji gazów wylotowych,
- F-4N- oznaczenie nadawane seryjnym egzemplarzom F-4B po przej­ściu remontu strukturalnego i modernizacji awioniki. Płatowce podda­wano próbom mającym doprowadzić do wykrycia uszkodzonych zmęcze­niowo elementów, które były następnie wymieniane na nowe. Wymie­niano również całe okablowanie instalacji elektrycznej i awioniki. Insta­lowano nowe elementy awioniki głównie bezpośrednio związane z syste­mami uzbrojenia. Pierwszy lot F-4N odbył się 4.06.1972 r. (wg [2]- 14.06.1972 r.). Łącznie na początku lat 1970- tych do standardu F-4N zmodernizowano 301 (wg [2]- 227) egz. F-4B. Mo­dernizację przeprowadziły wojskowe warszta­ty Naval Air Rework Facility w bazach Noris na wyspie North Island i Norfork w Wirginii,
- QF-4N- samoloty F-4N przebudowane na naddźwiękowe zdalnie sterowane cele powietrzne,
- F-4S- wersja powstała w wyniku modernizacji seryjnych egzemplarzy F-4J rozpoczętej w 1978 r. Samoloty w wersji F-4J były stopniowo wycofane z jednostek US Navy i przekazy­wane do warsztatów Naval Air Rework Facility. W ramach modernizacji insta­lowano nową instalację hydrauliczna, awionikę i okablowanie instalacji elektrycznej i awioniki. Wprowadzono system sterowania ogniem AN/AWG-10B i nowe silniki J79-GE-10B o zmniejszonej emisji dymu w spalinach. Do standardu F-4S zmodernizowano 260 (wg [2]- 248) egz. F-4J,
- QF-4S- samoloty F-4S przebudowane na naddźwiękowe zdalnie sterowane cele powietrzne,
- F-4VG- proponowana wersja o zmiennej geometrii skrzydeł (V- Variable Geometry) mająca zastąpić w US Navy odrzucony w 1968 r. myś­liwiec pokładowy General Dynamics F-111B. Opracowano tylko projekt,
- F-4CCV- oznaczenie nadane egzemplarzowi F-4B wyko­rzystanemu w latach 1970- tych przez USAF do badań nad stero­waniem statecznością (CCV - Control Configurated Vehicle),
- F-4X- proponowana wersja myśliwca obrony powietrznej USAF o zmiennej geometrii skrzydeł, nie zrealizowana,
- "Phantom 2000" ("Super Phantom")- wersja powstała na bazie F-4E w wyniku programu modernizacji opracowanego przez amery­kańską firmę Boeing i izraelską Israel Aircraft Industries. Samolot otrzy­mał silniki turbowentylatorowe (dwuprzepływowe) typu Pratt & Whitney PW-1120 (2 x 88,06 kN z dopalaniem), nową stację radiolokacyjną AN/AGP-65 (taką jak w Boeing F/A-18 "Hornet"), wyświetlacz refleksyjny HUD fir­my GEC Avionics (z F-16 "Fighting Falcon") i bezwładnościowy system nawigacyjny Northrop (z F-20 "Tigershark"). Modernizacji tej poddawane były samoloty "Phantom II" w wersjach F-4E i RF-4E Izraelskich Sił Powietrznych,
- F-4E "Kurnass 2000"- zmodernizowany izraelski F-4E z radarem AN/APG-76 i możliwością przenoszenia pocisków AGM-142 "Popeye",
F-4E "Peace Icarus 2000"- samoloty F-4E zmodernizowane dla greckich sił powietrznych poprzez zmianę radaru na AN/APG-65GY, dodanie możliwości przenoszenia pocisków AIM-120 AMRAAM oraz w system naprowadzający Litening,
- F-4E "Terminator 2020" ("Phantom 2020")- tureckie F-4E zmodernizowane przez firmy izraelskie. Stare, analogowe wskaźniki zastąpiono wielofunkcyjnymi wyświetlaczami. Zastosowano HUD nowego typu, nowy radar o znacznie lepszych parametrach i wiele modyfikacji związanych z systemami nawigacyjnymi oraz układem aktywnej i pasywnej samoobrony.Modernizacja w obrębie systemów uzbrojenia miała na przede wszystkim zwiększyć możliwości atakowania celów naziemnych za pomocą inteligentnej amunicji.F-4E Terminator mogą przenosić zasobniki Litening-II lub Aselpod (produkcji tureckiego koncernu Aselsan), wyposażone w kamerę FLIR i laserowy dalmierz oraz wskaźnik celów. Umożliwia to wykorzystanie bomb kierowanych laserowo rodziny Paveway II, oraz szerokiej gamy pocisków rakietowych. Może też przenosić tureckie pociski manewrujące SOM o zasięgu 250 km.

Wielozadaniowy samolot myśliwski McDonnell Douglas F-4 "Phantom II" uważany jest za najbar­dziej udany samolot bojowy okresu po II wojnie światowej. Został wyprodukowany w rekordowej ilości egzempla­rzy wśród zachodnich samolotów bojowych w okresie po II woj­nie światowej. W la­tach 1958- 1981 wypro­dukowano 5195 eg­z. Pierwotnie zaprojektowany jako morski samolot pokładowy dla US Navy został kolejno przyjęty na uzbrojenie US Air Force a następnie sił powietrznych kil­kunastu krajów- so­juszników Stanów Zjednoczonych. Samoloty bazowały na większości lotniskow­ców US Navy i na ostatnim konwencjo­nalnym lotniskowcu brytyjskiej Royal Navy: HMS Ark Royal. Zostały one zastoso­wane bojowo w róż­nych konfliktach zbrojnych: w wojnie w Wietnamie, woj­nach izraelsko- arabskich, wojnie iracko- irańskiej, a także w operacji Pustynna Burza.

Na samolotach Phantom pobito 16 rekordów świata, m.in.:
- 6.12.1959 r. komandor porucznik Lawrence E. Flint Jr. na XF4H-1 osiągnął rekordowy pułap 30040m,
- 5.09.1960 r. F4H-1 osiągnął średnią prędkość 1958,16km/h w locie po okręgu na dystansie 500km,
- 25.09.1960 r. ta sama maszyna osiągnęła prędkość średnią 2237,26km/h w locie po okręgu na dystansie 100km,
- 28.08.1961 r. samolot F-4 osiągnął średnią prędkość 1452,826km/h na dystansie 4,83km (3 mil) lecąc przez cały czas na pułapie poniżej 40m,
- 22.12.1961 r. zmodyfikowany "Phantom" ze specjalną instalacją paliwową z wtryskiem mieszanki metanolu i wody ustanowił rekord prędkości, osiągając 2585,086km/h,
- 5.12.1961 r. ustanowił rekord lotu ciągłego na pułapie 20252,1m,
- na początku 1962 ustanowiono serię rekordów wzlotu na zadany pułap w jak najkrótszym czasie. Osiągnięte wartości to: 34,523sek. na 3000m, 48,787sek. na 6000m, 61,629sek. na 9000m, 77,156sek. na 12000m, 114,548sek. na 15000m, 178,5sek. na 20000m, 230,44sek. na 25000m i 371,43sek. na 30000m. Podczas ostatniej próby samolot osiągnął pułap ok. 30480m, ale rekord ten nie został oficjalnie uznany.

Pierwszy F-4B został przekazany US Navy 29.12.1960 r. Gdy w sierpniu 1964 r. Stany Zjednoczone oficjalnie przystąpiły do wojny w Południowo-Wschodniej Azji, dysponowały one już 320 F-4 zgrupowanymi w 22 dywizjonach Navy i 6 Marines. Do końca kon­fliktu w pobliżu brzegów Wiet­namu na międzynarodowych wodach Zatoki Tonkińskiej krążyły zespoły lotniskow­ców. Samoloty z ich pokładów brały intensywny udział w działaniach wojennych.

Samolotom F-4 powierzano wykonywanie kilku rodzajów zadań. Pierwsze z nich, na­zywane BARCAP (Barrier Combat Air Patrol) polegało na zapewnieniu flocie krążą­cej po Zatoce Tonkińskiej 24- godzinnej osłony przed atakiem po­wietrznym. Tylko kilka razy samoloty wykonujące BARCAP zo­stały zaatakowane przez Mikojan MiG-17, prawdopo­dobnie chińskie. Jedynym, raczej anegdotycz­nym wyjątkiem była próba ataku dwóch uzbro­jonych w rakiety niekierowane Antonow An-2. Zostały one zestrzelone daleko od chronionych okrętów przy pomocy kpr "Sparrow". Wystrzelone pociski były więcej warte od zaatakowanych celów. Kolejnym zadaniem było eskortowanie samolotów rozpoznawczych RF-8A i RA-5C w lotach nad terytorium Wietnamu. Głównym celem tych lotów był tzw. szlak Ho Chi Mina. Eskortowa­ły też pojedyncze samoloty A-6A "Intruder" ata­kujące szczególnie trudne cele. Atakowanie celów naziemnych powierza­no również samym F-4B. Cele nalotów były położone najczęściej na terytorium DRW. W 1972 r. w czasie operacji minowania por­tu w Hajfongu samoloty "Phantom" przenosiły miny mor­skie Mk.36DST. W kwietniu 1972 r. samoloty US Navy pierw­szy raz użyły bomb sterowanych laserowo "Paveway" przeciwko silnie bronionym celom punktowym. Innym rodzajem zadań bojowych były ope­racje TARCAP polegające na patrolowaniu przestrzeni powietrznej nad celami bombar­dowań. Bardzo podobne zadanie stanowił MIG CAP. Wykonujące je, dwa do ośmiu sa­molotów patrolowały rejon nad morzem blisko Hajfongu, ubezpieczając ważniejsze akcje. Głównym celem TARCAP i MIG CAP była ochrona własnych samolo­tów przed atakiem powietrznym, a dopiero w drugiej kolejności eliminacja przeciwnika. W czasie wojny US Navy utraciła w walce 71 samolotów "Phantom", w tym 53 od ognia obrony przeciwlotniczej. Samoloty F-4 wykonały ogółem 57 000 lotów. W walkach powietrznych zestrzeliły 41 samolotów, w tym 22 MiG-17, 2 Mikojan MiG-19, 15 Mikojan MiG-21 i 2 An-2.

Samoloty "Phantom" US Marine Corps przybyły do Wietnamu 10.05.1965 r. jako część 9 Brygady rozloko­wanej wokół nadmorskiej bazy Da Nang bli­sko granicy z Wietnamem Północnym. Ich podstawowym zadaniem było zapewnienie wsparcia jednostkom operującym wokół baz (Close Air Suport). Specyficzną cechą tych operacji była koniecz­ność użycia uzbrojenia tuż po starcie, gdyż walki toczyły się w pobliżu bazy. F-4B i F-4J Marines używano także do osłony powietrznej zbiornikowców powietrznych krążących nad Wietnamem Po­łudniowym, wykonywania MIG CAP, a także bombardowania celów w Laosie. Podczas działań bojowych piloci piechoty morskiej zestrzelili 3 MiG-i (2 z nich podczas działań wspólnie z USAF), tracąc 75 maszyn, w większości na skutek ostrzału z ziemi, oraz cztery w wypadkach lotniczych.

Dywizjony US Navy i Marines przezbraja­no stopniowo w samoloty F-4N i F-4S. Po za­kończeniu wojny wietnamskiej samoloty te wprowadzano też do jednostek rezerwowych. Jednostki przeznaczone do zadań my­śliwskich stosunkowo szybko po zakończeniu wojny przezbrojono w samoloty F-14 "Tomcat". Pozostałe dywizjony otrzymywały samoloty F/A-18 "Hornet" lub AV-8 "Harrier".

Pierwsze F-4C należące do US Air Force przerzucono do Wietnamu w kwietniu 1965 r. Część jednostek wyspecja­lizowała się w interwencjach na polu walki na żądanie wojsk lądowych. 8.12.1965 r. powołano w 8 Tactical Fighter Wing, przeznaczone do eskortowania własnych szturmowców nad Laosem i Północnym Wietnamem oraz do wykonywania zadań MIG CAP. Z kolei 366 TFW stacjonujące w Da Nang stało się pionierem w zastosowaniu zasobników z dział­kiem do walki powietrznej. W 1967 do walki skierowano nowe F-4D uzbrojone w ulepszone zasobniki z działkami SUU-23/A. F-4D ze względu na lepsze syste­my pokładowe zapewniał możliwość znacz­nie precyzyjniejszego niszczenia celów na­ziemnych. Z tą wersją związane jest też wprowadzenie do akcji bomb sterowanych laserowo.

17.11.1968 r. do akcji weszły pierwsze F-4E. Nowe samoloty były groźnym przeciwnikiem w walce z myśliwcami przeciwnika, deklasu­jąc go w działaniach powietrznych prowadzo­nych w ostatnim, bardzo intensywnym okre­sie konfliktu. Roz­poznawcze RF-4C odgrywały podstawową rolę w rozpoznaniu lotniczym. Ich głównym zada­niem było fotografowanie interesujących re­jonów Wietnamu i wykonywanie zdjęć kontro­lnych do oceny skutków bombardowań. Specjalną rolę w wojnie odegrały samolo­ty "Wild Weasel" przeznaczone do zwalczania radarów obrony przeciwlotniczej. Pierwsza eskadra EF-4C w październiku 1972 r. trafiła do baz w Tajlandii.

Największą liczebność osiągnęły samoloty "Phantom" w 1972 r., gdy w bazach w Tajlandii stacjonowały 353 maszyny tego typu. W czasie działań wojennych US Air Force utracił 445 F-4. Cztery eskadry rozpoznawczych RF-4C utraciły 83 maszyny, z czego 72 w czasie misji bojowych. Do końca wojny Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych straciły łącznie 528 "Phantomów" w wersjach F-4 i RF-4C.

Łącznie "Phantomy" amerykańskich sił powietrznych zestrzeliły nad południową Azją 107 ½ samolotów MiG, z czego 33 ½ MiG-17, 8 MiG-19 i 66 MiG-21.

Po zakończeniu wojny wietnamskiej przeciwradiolokacyjne EF-4C były używane przez lotnictwo amerykańskie w Europie aż do 1979 r. W 1973 r. rozpoczęto przebudowę F-4D na EF-4D. Program zakończono budując F-4G na bazie samolotów F-4E. Samoloty te znalazły się w bazach George w USA, w Spangdahlen w RFN i Clark na Filipinach. Na początku lat 1980- tych przezbrojono je w pociski przeciwradarowe następnej generacji AGM- 88 HARM oraz kpr AGM-65 "Maverick" i bom­by sterowane laserowo. HARM był w stanie naprowadzić się na stanowisko radaru nawet po jego wyłączeniu.

Po raz ostatni amerykańskie F-4G i RF-4C znalazły się w boju w czasie wojny o Kuwejt w 1991 r. Wraz samolotami F/A-18 "Hornet" i "Tornado" unieszkodliwiły one iracki system radarowy. Natomiast jednym z podstawowych zadań roz­poznawczych RF-4C było poszukiwanie irackich wyrzutni rakiet "Scud".

Samoloty F-4D, F-4E, F-4G, RF-4C nale­żące do US Air Force stanowiły poważną część potencjału zbrojnego USA w końcowym okre­sie zimnej wojny. Przez wiele lat na terytorium Niemiec stacjonowały F-4E gotowe do zrzuce­nia taktycznej broni jądrowej na zgrupowania wojsk i systemy transportowe Armii Radziec­kiej. Z czasem były wypierane z jednostek pierwszoliniowych przez znacznie nowocze­śniejsze McDonnell Douglas F-15 "Eagle" i F-16 "Fighting Falcon". Wycofywane samoloty "Phantom" trafiały do jednostek rezerwowych oraz do Air National Guard (Lotniczej Gwardii Narodowej). Proces wycofywania samolotów został przy­śpieszony po zakończeniu zimnej wojny, gdy likwidowano wiele jednostek USAF. Ostatnie F-4G wycofano ze służby 26.03.1996 r.

Wynikiem sukcesów w wojnie wietnam­skiej było duże zainteresowanie samolotem "Phantom" wśród odbiorców zagra­nicznych. Nowe i używa­ne samoloty F-4 różnych wersji znalazły się w uzbrojeniu lotnictwa wojskowego następujących państw:
- Australia- 24 samoloty w wersji F-4C zo­stały dostarczone Royal Australian Air Force na początku lat 1970- tych w ramach rekompensaty za opóźnioną dostawę samolotów General Dynamics F-111C. Z chwilą otrzymania F-111C Aus­tralijczycy zwrócili Stanom Zjednoczo­nym wypożyczone F-4C,
- Egipt- w ramach operacji Peace Pharaoh Egipskie Siły Powietrzne otrzymały na początku lat 1980- tych 32 (wg innych źródeł- 35) egz. F-4E z zapasów Air Force. W 1988 zakupiono 11 kolejnych "Phantomów" wykorzystywanych wcześniej przez USAF,
- Grecja- w 1974 r. Greckie Siły Powietrzne otrzymały pierwsze samoloty "Phantom" z rezerw US Air Force. Łącznie w latach 1970- tych Grecy zakupili 56 egz. F-4E i 8 rozpozna­wczych RF-4E. Od 1991 r. dostarczana była kolejna seria 20 egz. F-4E wycofanych z USAF, zakupiono również partię samolotów wycofanych z Luftwaffe. Samoloty brały udział w operacjach lot­niczych podczas zatargu z Turcją o Cypr w 1977 r. Grecja zdecydowała się unowocześnić swoje samoloty, zlecając w 1997 r. koncernowi DASA przebudowę 39 maszyn do standardu "Peace Icarus 2000". Zakres modernizacji objął wymianę stacji radiolokacyjnej na AN/APG-65GY, instalację systemu nawigacyjnego Honeywell H-764G, który jest kombinacją laserowego systemu nawigacji bezwładnościowej LINS (ang.Laser Inertial Navigation System), GPS i izraelskiego komputera firmy Elbit Systems. Dodano również zasobnik z systemem naprowadzania Litening oraz możliwość przenoszenia pocisków powietrze-powietrze AIM-120 i powietrze-ziemia AGM-130,
- Hiszpania- Siły Powietrzne otrzymały w 1972 r. 36 (wg [3]- 40) egz. F-4C z zapasów US Air For­ce. Samoloty te pod oznaczeniem hiszpańskim C.12 wykorzystywano aż do 1989 r. Później dostarczono 11 egz. RF-4C, które oznaczono symbolem RC.12. W latach 1995- 1996 maszyny te zmodernizowano, wymieniając awionikę, stację radiolokacyjną oraz laserowy system nawigacji bezwładnościowej,
- Iran- przed wybuchem rewolucji islam­skiej w 1979 r. Imperialne Irańskie Siły Po­wietrzne były jednym z największych użytkowników samolotów "Phantom". Na ich wy­posażeniu znajdowało się 32 egz. F-4D, ok. 200 egz. F-4E i 16 egz. RF-4E. Liczeb­ność samolotów Rewolucyjnych Irań­skich Sił Powietrznych w okresie lat 1980- tych systematycznie zmniej­szyła się na skutek strat w wojnie z Irakiem i braku dostaw części zamiennych z USA. "Phantomy" były podstawowym myśliwcem irańskim podczas wojny iracko- irańskiej w latach 1980- 1988, wykonując większość nalotów bombowych. Wiele samolotów utracono po niespodziewanym ata­ku lotnictwa irackiego na lotniska irańskie w pierwszym dniu wojny. 30.09.1980 r. dwa F-4E uszkodziły reaktor atomowy w Osiraku, rok później został on doszczętnie zniszczony przez izraelskie F-16. 28.11.1980 r. w wyniku Operacji Morvarid "Phantomy" uzbrojone w pociski Raytheon AGM-65 "Maverick" zatopiły 9 irackich kutrów rakietowych, pozostawiając Irak bez marynarki wojennej. 4.04.1981 r. osiem F-4E wspierane przez latające cysterny Boeing KC-707 zbombardowały iracką baze H3 Al Walid, znajdującą się przy granicy z Jordanią. W czasie wojny Irańczycy utracili ok. 80 "Phantomów", w tym do 30 w wyniku zestrzelenia przez irackie myśliwce, odnosząc około 40 zwycięstw, głównie nad Mikojan MiG-23 i Suchoj Su-22. W 1991 r. w służbie pozostawało ok. 40 egz. Iran dostarczył co najmniej 1 egz. F-4 dla ZSRR,
- Izrael- Siły Powietrzne Izraela od lat 1970-tych użyt­kowały ok. 100 egz. F-4E i 15 egz. RF-4E. Gdy 6.10.1973 r. wybuchła wojna Yom Kippur, samolotów uży­to do atakowaniu ważnych celów strategicz­nych na egipskim zapleczu, w tym baz lotnic­twa egipskiego. Gdy w ich obronie startowały egipskie myśliwce w powietrzu dochodziło do zaciętych bitew, z których zwykle zwycięsko wychodzili Izraelczycy. Groźniejszym przeciw­nikiem były rakietowe i artyleryj­skie systemy przeciwlotnicze. Poniesione stra­ty okazały się na tyle poważne, że po zakoń­czeniu konfliktu niezbędne było odtworzenie stanu bojowego jednostek przy pomocy nad­zwyczajnych dostaw z USA. Kolejny raz izraelskie "Phantomy" znalazły się w ogniu walk w Libanie w latach 1980- tych. Zwal­czały tam stanowiska radarowe wojsk syryj­skich rozlokowanych w dolinie Bekaa,
- Japonia- samoloty użytkowane przez Ja­pońskie Powietrzne Siły Samoobrony w większości wyprodukowane zostały w za­kładach Mitsubishi na licencji McDon­nell Douglas. Japończycy posiadały 13 egz. F-4E, 129 egz. F-4EJ i 14 egz. RF-4EJ,
- Korea Południowa- Siły Powietrzne Re­publiki Korei zaczęły otrzymywać samoloty "Phantom" w połowie lat 1970- tych. W 1991 r. dysponowały one 64 egz. F-4D, 59 egz. F-4E i 18 egz. RF-4C,
- Republika Federalna Niemiec- dostawy dla zachodnioniemieckiej Luftwaffe rozpoczęły się na początku lat 1970- tych. Dostarczono 10 egz. F-4E, 174 egz. F-4F i 88 RF-4E,
- Turcja- Siły Powietrzne Turcji rozpoczęły odbiór dostawy samolotów "Phantom" w wersji F-4E w pierwszej połowie lat 1970- tych. Dostawy zostały wstrzymane przez rząd USA w 1975 r. po tureckiej agresji na Cypr. Po ich wznowieniu nadal dostarczane były sa­moloty w wersji F-4E (w 1991 r. w użytkowaniu było ok. 128 egz.) i RF-4E (8 egz.),
- Wielka Brytania- dla potrzeb Royal Air Force i Royal Navy opraco­wano w latach 1960- tych wersję F-4K ("Phantom" FG.1). Dostarczono 52 egz. F-4K: 24 dla Royal Navy i 28 dla Royal Air Force. RAF otrzymał również 118 egz. w wersji F-4M ("Phantom" FGR.2). Po wojnie o Falklandy w 1982 r. Brytyjczycy zdecydowali się zakupić serię 15 egz. F-4S (oznaczenie brytyjskie "Phan­tom" F.3). Jako pierwszy samoloty FG.1 w 1968 r. otrzymał 700 Navy Air Squ­adron. Po rezygnacji przez rząd brytyjski z przystosowania drugie­go lotniskowca do przenoszenia "Phantomów", część samolotów FG.1 trafiło do RAF. W 1970 r. 892 dywizjon FAA był gotów do lotów z lotniskow­ca. Ale HMS Ark Royal wciąż był w remoncie. Sko­rzystano więc z pomocy US Navy i FG. 1 w swój pierwszy rejs wyruszyły na pokładzie USS Sa­ratoga na Morze śródziemne. Lotniskowiec znalazł się u brzegów Libanu, gdy doszło tam do niepokojów. Brytyjskie "Phantomy" odbywały patrole bojowe wraz z F-4J US Navy. W 1978 Ark Royal został wycofa­ny ze służby. Samoloty jego grupy lotniczej zostały przekazane dla RAF. Dotąd Ark Royal ze swoją grupą lotniczą był w sta­nie zapewnić osłonę powietrzną flocie brytyj­skiej, a nawet w ograniczonym konflikcie zbroj­nym wywalczyć przewagę w powietrzu. Bom­bowe "Buccaneer" wsparte przez "Phantomy" były nawet w stanie dokonywać ataków na flo­tę i cele naziemne przeciwnika. Zadania te tylko częściowo były w stanie przejąć nowe małe lotniskowce z "Sea Harrierami" na pokładzie. Brak takiej siły ośmielił prawdopodobnie w latach1980- tych Argentyńczyków do próby prze­jęcia Falklandów. Pierwszy "Phantom" FGR.2 został dostarczony do RAF w dniu 23.08.1968 r. Do 1974 r. FGR.2 był podstawowym samo­lotem myśliwsko- bombowym RAF. Gdy pojawiły się samoloty myśliwsko- bombowe SEPECAT "Jaguar", "Phantomy" przesunięto do typowych zadań myśliwskich. Stacjonowały w bazach na terenie Wielkiej Brytanii oraz Niemiec. Samoloty patrolujące przestrzeń powietrzną Morza Północnego samoloty czę­sto spotykały rosyjskie samoloty rozpoznaw­cze. W czasie wojny falklandzkiej, w 1982 r. trzy samoloty przerzucono na Wyspę Wniebo­wstąpienia. Użyto ich do obrony powietrznej wyspy oraz podążającej na południe floty. Ich działalność ograniczyła się jedy­nie do odganiania od zespołu okrętów radziec­kich samolotów rozpoznawczych. Po odbiciu Falklandów na lotnisko w Port Stanley prze­rzucono cały dywizjon, z zadaniem obrony powietrznej wysp. Ostatnie samoloty "Phantom" zostały wycofane ze służby w RAF w październiku 1992 r.,
- ZSRR- otrzymał z Iranu co najmniej 1 egz. F-4.

W Polsce.

W 2008 r. Muzeum Lotnictwa Polskiego prowadziło rozmowy z Niemcami, w sprawie pozyskania do swych zbiorów samolotu McDonnell Douglas RF-4 ”Phantom II”.

Konstrukcja (F-4M "Phantom II" / "Phantom" FGR.2).
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Kadłub półskorupowy, zaprojektowany zgodnie z regułą pól, z dolną powierzchnią ukształtowaną w sposób umożliwiający wy­twarzanie dodatkowej siły nośnej Powierzch­nie narażone na kontakt z gazami wylotowy­mi są pokryte blachą tytanową. Najbardziej obciążone wręgi kadłuba wytwarzane są z blach trawionych chemicznie. Pozostałe wrę­gi wykonane jako odkuwki. Niektóre elemen­ty pokrycia dla ułatwienia obsługi są przymo­cowane do wręg i podłużnie śrubami. Kadłub dzieli się technologicznie na trzy części. Pomię­dzy dyszami silników znajduje się hak do lą­dowania. Kabina zakryta, ciśnieniowa, wyposażona w fotele wyrzucane Martin-Baker Mk.H7.
Skrzydła dzielą się na trzy zespoły: centropłat i dwie składane końcówki, z uskokiem na krawędzi natarcia. Mają skos 45°, wznios części centralnej 0°. a końcówek 12°. Profil NACA006.4-64(mod.) 5,1% u nasady, NACA004-64(mod.) 3,6% w płaszczyźnie przegięcia i NACA003-64(mod.) 2,7% na końcach. Po złożeniu końcówki ustawione są pod kątem prostym do centropłata. Centropłat dwudźwigarowy, jednoczęścio­wy. Jego keson przechodzi przez kadłub po­między komorami podwozia przedniego i głównego. Dźwigary i żebra wykonane jako odkuwki. Przednia część pokrycia, od klap przednich do pierw­szego dźwigara głównego, trawiona chemicz­nie wraz z usztywnieniami z płyty duralowej, co daje konstrukcję lżejszą i wytrzymalszą do klasycznie nitowa­nej. Pokrycie wraz z dźwigarem głównym two­rzy dwa integralne zbiorniki paliwa. Klapy przednie mocowane do pomocniczego dźwigara przedniego. Klapy tylne z nadmuchem, mocowane wraz z klapolotkami na tylnym dźwigarze pomocniczym. Na dolnej powierzchni skrzy­deł znajdują się hamulce aerodynamiczne, a na górnej przerywacze(spoilery), współpracujące z kla­polotkami (wychylenie klapolotki do dołu po­woduje wychylenie przerywacza na drugim skrzydle, klapolotki praktycznie nie odchylają się do góry). Część spływowa skrzydła przekładkowa z wypełniaczem ulowym ze sto­pów duralu.
Usterzenie poziome płytowe, o ujemnym wzniosie -15°. Pokrycia narażone bezpośred­nio na działanie gazów wylotowych o wyso­kiej temperaturze wykonane ze stali żarood­p*rnej i tytanu. Dźwigary i podłużnice usterzeń poziomego i pionowego stalowe. Pokry­cie w zasadniczej części z tytanu. W części spływowej stalowy wypełniacz ulowy. Usterzenie pionowe z sterem kierunku sprzężonym z lotkami.
Podwozie trójpodporowe z przednim podparciem, chowane w locie.

Uzbrojenie- uzbrojenie samolotu zmieniało się w miarę jego rozwoju. W wersji myśliw­skiej i przechwytującej przenosił najczęściej w 6 pocisków powietrze po­wietrze AIM-7 "Sparrow III" z naprowadzaniem radiolokacyjnym lub 4 pociski "Sparrow" zawieszone na kadłubie oraz 4 pociski AIM-9 "Sidewin­der" z samonaprowadzającymi głowicami na podczerwień pod skrzyd­łami. W wersji myśliwsko- bombowej przenosił broń klasyczną lub z głowicami jądrowymi o łącznej masie 7250 kg na 4 podskrzydłowych wę­złach mocowania i 3 kadłubowych. Ty­powe zestawy uzbrojenia składały się z 18 bomb po 350 kg każda lub z 11 bomb po 454 kg każda, albo 11 pojemni­ków z napalmem po 660 dm3 każdy. Po­nadto mogą być stosowane mieszane ze­stawy, zawierające miny o masie 310 kg, bomby dymne, 4 pociski powietrze- zie­mia "Bullpup". Oprócz tego pod kadłubem można podwieszać 2 zasobniki z 2 dział­kami 6- lufowymi Vulcan z amunicją. W niektórych wersjach samolotów np. F-4E, F-4EJ, F-4F zamontowano 1 działko na stałe w przedniej części kadłuba. Pod kadłubem możliwe jest zawieszenie bomby jądrowej B-28 lub B-43, albo B-57, względnie B-61. W niektórych przypadkach pod skrzydłami przenoszono zasobniki z nie­kierowanymi pociskami FFAR kal. 70 mm,
- F-4M ("Phantom" FGR.2)- uzbrojenie rakie­towe klasy powietrze- powietrze: 4 kierowane pociski rakietowe AIM-7E-2 "Sparrow" lub BAe Dynamics "Sky Flash" podwie­szane w czterech wnękach znajdują­cych się na spodzie kadłuba i 4 kierowane pociski rakietowe AIM-9D/G/L "Sidewin­der" podwieszane na zdwojonych prowad­nicach na wewnętrz­nych pylonach pod­skrzydłowych. Uzbrojenie artyle­ryjskie jest podwie­szane na pylonie nr 5 umieszczonym cen­tralnie pod kadłubem. Stosowane są zasob­niki SUU-16/A z działkiem M61A1 kal. 20 mm lub SUU 23/ A(XM-25) z działkiem GAU-4/A kal. 20 mm. Uzbrojenie bom­bowe stanowią bom­by odłamkowo- burzące Royal Ordnance wagomiaru 450 kg, bomby kase­towe Hunting Egineering BL.755, zasobniki niki Matra SNEB z niekierowanymi pociskami rakietowymi kal. 68 mm, bomby jądro­we. Do podwieszania bomb mogą być użyte adaptery MLERU 119 umożliwiające podwie­szenie trzech bomb na wewnętrznym pylonie podskrzydłowym. Samoloty z serii Block 34-38 były dostosowane do przenoszenia przeciwradiolokacyjnych kierowanych pocisków rakietowych AS.37 i naprowa­dzanych telewizyjnie AJ. 168 "Martel". Masa uzbrojenia- 7250 kg.

Wyposażenie (patrz również- historia rozwoju konstrukcji):
- F-4M ("Phantom" FGR.2)- sys­tem urządzeń celowniczych złożony z cyfro­wego komputera DCSS (Digital Computer Si­ghting System), przeziernikowego giroskopowego celownika optycznego ALCOS dla działka, radaru pokładowego Ferranti AWG-12, kom­puterowego celownika bombardierskiego AN/ AJB-7, systemu zarządzania bronią AERO- 27A i pilota automatycznego. Wysokościomierz radiolokacyjny, centrala danych aero­dynamicznych, system nawigacji bezwładno­ściowej i komputer nawigacyjny Ferranti INAS, radiostacja ultrakrótkofalowa, radiostacja krót­kofalowa AD470 HF/SSB do kontaktów ze sta­cjami naziemnymi ukrytymi poza linią horyzon­tu, system identyfikacji swój- obcy, system precyzyjnej nawigacji bliskiego zasięgu pracującego na paśmie UKF TACAN, magnetofon do za­pisu treści rozmów załogi. Na pylo­nie nr 5 można podwiesić zasobnik rozpo­znawczy EMI Electronics z radarem obserwa­cji bocznej EMI Electronics P391 pracującym w zakresie Q, kamerą termowizyjną Texas In­struments RS 700 i 5 aparatami fotograficz­nymi (1 obserwacji przedniej, 1 obserwacji pionowej, 2 perspektywiczne F95 do panoramicznych zdjęć ukośnych 1 stereoskopowy F135). Wykonywanie zdjęć w nocy umożli­wiają zespoły świateł strobosko­powych (błyskowych), zamontowane w przebudowanych zbior­nikach paliwa podwieszanych na zewnętrznych pylonach. Dodat­kowo zasobnik może zawierać aparat fotograficzny F126 do zdjęć wykonywanych z wysoko­ści 400 m przy prędkości Ma = 1,3. Na bocznych powierzchniach wewnętrznych pylonów podskrzydłowych LAU-17 montowa­ne są wyrzutniki flar Tracor AN/ALE-40. Na tym samym py­lonie można podwiesić zasobnik transportowy na wyposażenie osobiste załogi w czasie przebazowania. W lewej przedniej wnę­ce na kpr moż­na podwiesić zasobnik KB-18 z aparatem fotograficznym do oceny wyników bombardowania.
Instalacje: hydrauliczna, elektryczna, pneumatyczna.

Napęd- 2 silniki turboodrzutowe:
- F-4B- General Electric J79-GE-8 o ciągu 75,62 kN z dopalaniem każdy,
- F-4C- General Electric J79-GE-15 o ciągu 75,62 kN z dopalaniem każdy,
- F-4E- General Electric J79-GE-17 o ciągu 79,65 kN z dopalaniem każdy,
-F-4J- General Electric J79-GE-10 o ciągu 79,65 kN z dopalaniem każdy,
- F-4K ("Phantom" FG.1)- Rolls-Royce RB.168-25R "Spey" Mk.202 / Mk.203 o ciągu 91,29 kN z dopalaniem każdy,
- F-4M ("Phantom" FGR.2)- Rolls-Royce RB 168-25R "Spey" Mk.204 o ciągu max bez dopalania 55,6 kN i z włą­czonymi dopalaniem- 91,20 kN każdy,
- "Phantom 2000" ("Super Phantom")- Pratt & Whitney PW-1120 o ciągu 88,06 kN z dopalaniem każdy.

Dane techniczne F-4B (wg [3]):
Rozpiętość- 11,71 m, długość- 17,76 m, wysokość- 4,96 m, powierzchnia nośna- 49,24 m2.
Masa własna- 12 808 kg, masa startowa normalna- 20 865 kg, masa startowa max- 24 765 kg.
Prędkość max- 2500 km/h, prędkość minimalna- 240 km/h, pułap operacyjny max- 18 900 m, zasięg max- 3700 km, promień działania- 1450 km.

Dane techniczne F-4E (wg [3]):
Rozpiętość- 11,71 m, długość- 19,19 m, wysokość- 5,02 m, powierzchnia nośna- 49,24 m2.
Masa własna- 13 757 kg, masa startowa normalna- 18 818 kg, masa startowa max- 28 030 kg.
Prędkość max- 2414 km/h, prędkość minimalna- 273 km/h, pułap operacyjny max- 19 685 m, zasięg max- 3184 km, promień działania- 1266 km.

Dane techniczne F-4M / "Phantom" FGR.2 (wg [2]):
Rozpiętość- 11,7 m, długość- 17,76 m, wysokość- 4,96 m, powierzchnia nośna- 49,2 m2.
Masa własna- 14 060 kg, masa startowa normalna- 24 790 kg, masa startowa max- 27 500 kg.
Prędkość max h = 0- 1464 km/h, prędkość max h= 12 000 m- 2230 km/h, prędkość przelotowa- 925 km/h, prędkość minimalna- 233 km/h, wznoszenie max- 251 m/s, pułap operacyjny max- 21 640 m, pułap dynamiczny max- 30 500 m, zasięg max- 3560 km.

McDonnell Douglas F-4 "Phantom II" (2024)
Top Articles
Latest Posts
Article information

Author: Rubie Ullrich

Last Updated:

Views: 6242

Rating: 4.1 / 5 (52 voted)

Reviews: 83% of readers found this page helpful

Author information

Name: Rubie Ullrich

Birthday: 1998-02-02

Address: 743 Stoltenberg Center, Genovevaville, NJ 59925-3119

Phone: +2202978377583

Job: Administration Engineer

Hobby: Surfing, Sailing, Listening to music, Web surfing, Kitesurfing, Geocaching, Backpacking

Introduction: My name is Rubie Ullrich, I am a enthusiastic, perfect, tender, vivacious, talented, famous, delightful person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.